بافت شاخی کف پا، خارجی‌ترین لایه پوست است و قطر زیادی دارد و از سوی دیگر، حجم بالایی از وزن بدن روی آن قرار می‌گیرد بنابراین ممکن است ترک بخورد. ترک کف پا در خانم‌ها نسبتا شایع‌تر است و دلایل متفاوتی دارد که از آن جمله می‌توان به پا برهنه بودن و زیاد راه‌رفتن روی فرش و موکت اشاره کرد.
عوامل ایجاد ترک پا
-قطر زیاد خارجی‌ترین لایه پوست در ناحیه کف پا آن را مستعد ترک خوردن می‌کند
-وزن بالا
-زیاد راه‌رفتن روی فرش و موکت
-پوشیدن کفش‌های تنگ و پاشنه‌دار که تنفس پا را دچار اختلال می‌کنند
-شستشوی زیاد پا
-عوامل ارثی
-برخی بیماری‌ها
این عارضه در فصول سرد سال که هوا خشک تر می شود به وجود می آید و یا تشدید می شود.
پوشیدن صندل و کفش‌های تابستانی و هر عاملی که جریان خون را در پا کاهش دهد، موجب ترک خوردن کف پا می‌شود.
اضافه وزن نیز یکی دیگر از علل ترک پا می باشد. به دلیل وجود فشار زیاد بر بخش های خاص سطح کف پا در افرادی که از وزن بالایی برخوردار هستند، پوست آسیب دیده و واکنش به این فشار مداوم، ضخیم تر شدن پوست و به دنبال آن ترک کف پاست.
یائسگی از مهم ترین عوامل ایجاد ترک پا در زنان است که به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود.
در مناطقی که آب و هوای خشک دارند، به دلیل کمی رطوبت هوا و تابش نور خورشید و وزش باد، به تدریج آب میان بافتی پوست کاهش یافته و خشک می‌گردد.
افرادی که به دلیل شغل، سرگرمی و یا ورزش، زمان‌های طولانی‌تری را در هوای آزاد می‌گذرانند، با ترک پا بیشتر مواجه می‌شوند.
در پی یک سری از بیماری های خاص پوستی نظیر: کراتودرمی کف دست و پا و بیماری پسوریازیس، احتمال ایجاد ترک پا بیشتر می شود.
چطور از بروز ترک کف پا پیشگیری کنیم؟
– ساده‌ترین راه پیشگیری از ترک خوردن کف پا و لای انگشتان، چرب کردن روزانه پوست پا با وازلین و کرم اوسرین است.
– افراد نباید از کفش‌های پاشنه‌بلند یا تنگ استفاده کنند.
– اگر فردی در طول روز زیاد روی فرش، موکت
و… راه می‌رود، بهتر است در طول روز از جوراب یا پاپوش استفاده کند تا تماس
کف پا با سطوح زبر کمتر شود.
– هنگام خواب هم باید حتما کف پا را با کرم مناسب ماساژ داد.
– ترک کف پا معمولا در خانم‌های خانه‌دار
شایع است. به همین دلیل توصیه می‌شود خانم‌ها بعد از انجام هر کاری که باعث
خیس شدن پاها می‌شود، پاها را با حوله نرمی خشک و از کرم کف پا استفاده
کنند.
– لای انگشتان را هم نباید از یاد ببرند. خشک و چرب کردن این ناحیه ضروری است.
– برای جلوگیری از ترک‌خوردگی کف پا باید در پیاده روی‌های طولانی، از کفش‌های پشت و جلو بسته استفاده شود.
– استفاده از چکمه به منظور پیشگیری از ایجاد ترک پا به کشاورزان و باغبان‌ها توصیه می شود.
برای درمان ترک کف پا چه می‌توان کرد؟
متخصصان برای بهبود ترک لایه‌های شاخی پوست از ترکیبات کرایولیتیک استفاده می‌کنند که باعث بهبود پوست می‌شود. این ترکیبات که در کرم‌های مراقبت از پوست پا موجود است، خواص التیام‌بخش و ضدالتهابی دارند و برخی حاوی ترکیبات گیاهانی مثل گل رز وحشی، آلاتوئین و رائی است که درد و سوزش را کم می‌کند. ترکیبات لایه‌بردار هم در کرم‌های ترک پا موجود است که باعث برداشته شدن لایه‌های آسیب‌دیده پوست می‌شوند و پوست را نرم و لطیف می‌کنند.
یک کرم پای خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
• خاصیت پوشانندگی قوی:
کرم پای خوب خاصیت پوشانندگی قوی دارد به طوری که کرم حتی با پوشیدن جوراب هم به راحتی از روی پوست پاک نمی‌شود و تا مدت‌ها روی پوست می‌مانند.
• رطوبت‌رسانی بالا:
ترکیبات مرطوب‌کننده قوی مثل AHA که در کرم‌ها موجود است، هم رطوبت کافی به لایه شاخی می‌رساند و هم به لایه‌برداری کمک می‌کند.
• جذب بالا:
کرم کف پا باید به راحتی جذب پا شود و نیازی به ماساژ دادن زیاد نداشته باشد. احساس لیزی یا چسبندگی کف پا ایجاد نکند و مانع بروز مجدد ترک و خشکی کف پا شود.
• حاوی ترکیبات آنتی‌باکتریال:
برخی از انواع کرم‌های کف پا در نواحی‌ای که پوست به دلیل زخم یا سایش تیره شده به رفع تیرگی کمک می‌کنند. برخی کرم‌ها هم حاوی ترکیبات آنتی‌باکتریال هستند و در رفع عوامل باکتریال که باعث بروز عفونت در ترک‌ها می‌شوند، نقش دارند.
کرم‌های کف پا حاوی چه ترکیباتی هستند؟
پایه بیشتر این کرم‌ها اولئوزین است که درواقع نوعی سیمان سلولی است. کنار چربی، ترکیبات رطوبت‌رسان هم در کرم‌های پا وجود دارد که این نقش را معمولا گلیسیرین در فرم گلیسرول یا ترکیبات اوره و پارافین برعهده دارد. میزان حجم استفاده‌شده از این نوع ترکیبات در کرم پا حدود ۳۰ درصد است و مانع از ضخیم شدن لایه شاخی می‌شوند و پوست را نرم و لطیف می‌کنند. ترکیبات طبیعی مثل موم عسل هم در کرم‌های پا استفاده می‌شود که هم مرطوب‌کننده‌ای قوی است، هم از تجمع قارچ و آلودگی‌های احتمالی پیشگیری می‌کند و ضدالتهاب است. البته با توجه به نوع برند ممکن است به جای عسل از عصاره بابونه، پامچال یا اکالیپتوس استفاده شود که خواص ضدالتهابی و آرامبخش دارند.
نگهدارنده‌ها از دیگر مواد و ترکیباتی است که در تمام ترکیبات آرایشی- بهداشتی استفاده می‌شود تا این ترکیب را که حاوی مقداری آب است، از آلودگی با باکتری‌ها دور نگه دارد. رنگ و اسانس نیز برای ایجاد حس بهتر به کرم افزوده می‌شود.
هنگام خرید کرم پا مراقب این ترکیبات باشید
وجود الکل در ترکیبات آرایشی از جمله کرم پا می‌تواند باعث خشکی کف پا شود. به همین دلیل بهتر است هنگام خرید به ترکیبات درج‌شده روی بسته‌بندی دقت کنید. برخی از انواع نگهدارنده‌ها مثل فنوکسی اتانول یا پارابن نیز می‌تواند آلرژی‌زا باشد.
– چرب نگه داشتن پوست پا و استفاده از اسید سالیسیک، اوره، گلیسیرن، اوسرین و حتی وازلین در درمان ترک پا موثر است.
– یکی از روش های درمانی، گذاشتن پاها به
مدت حداقل ۳۰ دقیقه در آب گرم وسپس خشک کردن پاها می باشد. لازم به ذکر است
که حتما باید از جوراب برای محافظت پا تا بهبودی دائمی ترک پا استفاده
نمود.
– استفاده از ترکیبات کراتولیتیک و ترکیباتی که باعث ترمیم سریع پوست و زخم می شوند (تحت نظر پزشک) نیز از راه های درمان ترک است.
بعضاً دیده می شود که افراد از روش های غیرمتعارفی نظیر داغ کردن چربی و پر کردن ترک ها با چربی استفاده می کنند که جنبه علمی ندارد. به طور کلی اگر فردی مراقبت های لازم را به درستی انجام دهد و درمان دارویی را به مدت یک یا دو ماه پیگیری کند، به طور حتم ترک ها بهبود می یابد.
البته توجه به پوست و مراقبت از آن در فصل سرما ضرورت بیشتری دارد.
درمان طبیعی
– اسانس و
گل بابونه اصلی : ۲ تا ۴ گرم گل بابونه را بکوبید و در یک لیوان آب جوش
ریخته و به مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و به محل
ترک پا بمالید.
– شیره تازه گل همیشه بهار : ۴ تا ۶ گرم شیره تازه را با ۶۰۰ گرم کره یا چربی دیگر مخلوط کرده و سپس به ترک پا مالیده شود.
– روغن بادام شیرین : به ترک پا مالیده شود.
چطور از سنگ پا استفاده کنیم؟
بهترین وسیله برای از بین بردن پوست مرده کف پا سنگ پاست که از نوعی سنگ طبیعی تهیه شده و از قدیم برای این منظور و حتی از بین بردن موهای زائد کاربرد داشته است. کنار این سنگ می‌توانید از وسایل جایگزین آن که ظاهری شبیه رنده دارند هم کمک بگیرید.
برای استفاده از سنگ پا کافی است به مدت ۱۰ دقیقه پاها را در آب ولرمی که کمی نمک به آن افزوده‌اید، قرار دهید و پس از گذشت این مدت با حرکات آرام و دورانی کف پا را با سنگ ماساژ دهید. کمی فشار لازم است اما مراقب باشید فشار به حدی نباشد که سایش با سنگ پا به پوست سالم شما که زیر بافت مرده قرار دارد، آسیب بزند. بعد از اینکه حس کردید پوست مرده جدا شده و سنگ پا پوست سالم شما را تحریک می‌کند، پاها را آب بکشید و کاملا خشک کنید.
چگونه سنگ پا را تمیز کنید؟
سنگ پا را هم با برس تمیز کنید تا آثاری از سلول‌های مرده پوست در خلل و فرج سنگ باقی نماند و زمینه‌ساز آلودگی نباشد. حتی در صورت لزوم می‌توانید سنگ را بجوشانید.
به گزارش سلامت، بعد از خشک‌شدن پوست می‌توانید از وسایل سایشی کف پا و برس استفاده کنید تا ذرات باقیمانده پوست مرده را هم جدا کنید اما مراقب باشید آسیبی به پوست سالم پا نزنید. بعد از این کار، استفاده از کرم‌های نرم‌کننده ضروری است.
پوست به ترتیب از بیرون به داخل، از سه لایه اپیدرم، درم و چربی زیر پوست تشکیل شده است که در بعضی از مناطق بدن، ضخامت این لایه ها متفاوت است.
در کف دست و پا، ضخامت لایه اپیدرم یا شاخی پوست زیاد است و بر عکس در نواحی از پوست مانند پلک، ضخامت این لایه بسیار کم است. ترک پا در نتیجه تماس زیاد پوست کف پا با محیط ایجاد می شود و ناحیه کف پا بیشتر از سایر بخش ها در معرض آسیب است.
عوارض ترک پا
حفظ بهداشت پاها بسیار مهم است و در صورت آلودگی و نفوذ میکروب در داخل ترک ها، پاشنه ها بسیار دردناک و عفونی می گردند. عارضه ترک کف پا که در اثر خشکی پوست و اگزما بوجود می‌آید، شکافی در سطح پوست ایجاد می کند و با درد نیز همراه است.
گاهی به تنهایی ترک با قرمزی، پوسته و جوش همراه است که به آن اگزمای کف پا گفته می‌شود و در این موارد باید توسط پزشک متخصص درمان شود. گاهی ترک پا به حدی ضخیم می‌شود که ایجاد مزاحمت می‌کند و عمیق و دردناک می‌شود، در این موارد خود بیمار قادر به درمان نیست و باید با یک متخصص پوست مشورت کند.
مهمترین بیماری‌های پوستی، ضایعات قارچی پوست و بیماری پسوریازیس است که توسط پزشک متخصص پوست تشخیص داده شده و با درمان های دارویی بهبود می یابند.